Wat gebeurt er met een partnerrelatie als er een baby in het gezin komt?
Het lijkt erop dat het tijd is voor een open en eerlijk gesprek over de dynamiek tussen partners binnen een gezin. Dit onderwerp is, en zal waarschijnlijk altijd blijven, een van de meest voorkomende redenen waarom mensen psychotherapie zoeken—en zelfs daarbuiten. Veel mensen komen met precies dit soort vragen naar therapie.: "Help me mijn relatie met mijn partner te herstellen! Help me begrijpen wat er niet werkt tussen ons. Waarom voel ik me zo ongelukkig in deze relatie? Hoe kan ik de ander stimuleren om te veranderen, zodat onze relatie beter wordt? Wat is er tussen ons veranderd sinds de baby er is? Het lijkt wel alsof ik aan een scheiding denk omdat mijn partner me niet meer vervult, niet emotioneel en niet seksueel. Mijn partner richt zich alleen nog maar op het kind en onze band wordt verwaarloosd. Ons intieme leven is bijna verdwenen en sinds de komst van het kind hebben we alleen maar ruzie. Ik ben vreemdgegaan omdat mijn vrouw emotioneel afstandelijk is en me steeds bekritiseert. Ik was ontrouw aan mijn man omdat onze emotionele band al lange tijd ontbreekt en hij niet begrijpt hoe belangrijk dat voor mij is." Laten we samen kijken naar dit belangrijke onderdeel van ons leven en onze relaties.
De redenen waarom mensen hulp zoeken, verschillen, maar zo'n 90% draait om problemen in de partnerrelatie. En dat is niet zo gek! Een gezonde relatie opbouwen, samen de veranderingen van het leven doormaken, uitdagingen als team aangaan en daarna de relatie goed houden, is echt niet makkelijk. Vroeger woonden mensen zelden zo lang samen als nu. De levensverwachting is tegenwoordig veel hoger dan die van onze voorouders, slechts drie generaties geleden.
Vroeger werden mensen zo'n 40 à 50 jaar oud, en dat was normaal. Sommigen overleden zelfs eerder, waardoor stellen maximaal twintig jaar samenleefden. Vergelijk dat eens met nu: tegenwoordig hebben we het over langdurige relaties van 40 of 50 jaar—twee of drie keer zo lang als vroeger! Het is alsof je twee of drie lange huwelijken met dezelfde partner beleeft. De langere duur van moderne relaties is een nieuw en uniek vraagstuk waar veel stellen mee te maken krijgen.
In de wereld van vandaag lijkt het bijna onmogelijk om je hele leven samen te blijven, en toch zien velen dit nog steeds als het ideaal. Door alle uitdagingen en veranderingen in het moderne leven is het tegenwoordig minder verrassend als mensen na twintig jaar huwelijk uit elkaar gaan en opnieuw beginnen. De wens om opnieuw te beginnen is iets waar veel mensen zich in kunnen herkennen.
Iedereen is uniek en we bouwen allemaal op onze eigen manier aan een relatie, zodat samenleven prettig voelt. Er is niet langer één norm of juiste manier om een gezin te vormen. Ik ben sterk tegen strikte regels en ouderwetse opvattingen hierover. Ik vind niet dat een vrouw zich moet beperken tot de traditionele rol—thuisblijven voor de kinderen, het huishouden doen en koken, terwijl ze haar eigen dromen misschien opgeeft. Net zo min vind ik dat een man zich alleen maar op het inkomen van het gezin moet richten en lange dagen moet maken. Dit model werkte misschien voor onze ouders en grootouders, maar tegenwoordig zijn er allerlei gezinsvormen die goed functioneren. Het belangrijkste is dat je samen een manier vindt die voor jullie beiden goed voelt—dat is de beste graadmeter voor een geslaagde relatie.
Omdat de tijden snel veranderen, worden onze persoonlijke behoeften steeds diverser. Ik vind het belangrijk dat elk jong gezin open praat over allerlei dagelijkse onderwerpen die hun leven samen vormgeven. Als jullie samenkomen, denk dan eens na over vragen als: Hoe laat gaan we naar bed? Wat eten we als ontbijt? Koken we samen het avondeten of bestellen we iets? Willen we kinderen, en zo ja, kiezen we er nu voor om ons op onze carrières te richten of geven we prioriteit aan een gezin? Hoe zien we de opvoeding van onze kinderen voor ons? Wil ik moeder worden? Wie blijft er thuis bij het kind—tot ze drie zijn, of gaan ze al jong naar de opvang? Hoe regelen we onze financiën? Een gezamenlijke pot of ieder zijn eigen uitgaven? Hoe belangrijk is intimiteit voor ons allebei? Hoe gaan we om met tegenslagen, en wat is ons plan van aanpak? Willen we al onze vrije tijd samen doorbrengen, of plannen we ook tijd voor onszelf? Wie neemt het ouderschapsverlof op? Hoe pakken we het aan als de kinderen ziek worden? Dit zijn slechts enkele van de vele vragen waar stellen voor komen te staan als ze besluiten een gezin te stichten. Zelfs voordat de kinderen er zijn, zijn er allerlei situaties die besproken moeten worden, waarbij het belangrijk is dat beide partners zich evenveel betrokken voelen.
Deze maand wil ik dieper ingaan op de eerste grote relatiecrisis waar veel stellen mee te maken krijgen bij de komst van een baby. Deze uitdaging steekt vaak opnieuw de kop op bij elk volgend kindje, al kan de intensiteit na de eerste keer wat afnemen. Het is een onderwerp dat me persoonlijk erg raakt. Ik zou veel kunnen delen over mijn eigen ervaringen met mijn man Edgar, maar die verhalen bewaar ik voor de videolessen. Die eerste crisis was echt een keerpunt, een periode waarin het idee van uit elkaar gaan stilletjes op de achtergrond meespeelde, voelbaar maar onuitgesproken. Ik ben dankbaar dat we samen zijn doorgezet, hulp hebben gezocht en al vroeg in de crisis niet alleen informatieve, maar ook psychologische steun van specialisten hebben gekregen.
Voordat we ingaan op onze eigen ervaringen, kijken we eerst naar de behoeften die partners aan elkaar hebben. Als je die begrijpt, wordt duidelijk waarom deze crisis ontstaat en waar mogelijke oplossingen liggen. Niet zo lang geleden trouwden onze voorouders om heel andere redenen dan wij nu. Samenleven vergrootte de overlevingskansen, maakte het opvoeden van kinderen makkelijker en zorgde voor betere verzorging van het kroost. Huwelijken waren vaak gebaseerd op financiële en economische motieven. Vrouwen regelden het huishouden, mannen zorgden voor het inkomen. De verwachtingen van deze partnerschappen waren anders; de eisen waren minder hoog. Elkaar geen pijn doen, redelijk met elkaar omgaan, een salaris (de mammoet) mee naar huis nemen en zorgen voor basisbehoeften als onderdak, eten en warmte was vaak al genoeg.
Tegenwoordig, relaties worden tegenwoordig vaak om psychologische redenen aangegaan, wat de verschuiving in behoeften en verwachtingen weerspiegelt. Tegenwoordig zijn vrouwen financieel onafhankelijk en hebben ze geen man meer nodig voor zekerheid. Ook kunnen vrouwen prima zelfstandig zwanger worden en een kind opvoeden met hulp van bijvoorbeeld een spermadonor of een oppas; alleenstaand ouderschap is goed mogelijk. Mannen kunnen huishoudelijke taken aan, want die kun je uitbesteden (schoonmaker, maaltijdboxen, restaurants, enz.), waardoor een partner met specifieke huishoudelijke vaardigheden minder nodig is. Ook voor seks is een vaste partner niet meer noodzakelijk. In dit licht is het duidelijk dat de behoeften van onze voorouders flink zijn veranderd.
De huidige verwachtingen draaien om het vervullen van psychologische behoeften. Partners zoeken acceptatie, begrip, steun, liefde, intimiteit, respect en aanmoediging. Ze willen zich veilig voelen, zeker weten dat ze niet verlaten worden en zichzelf kunnen zijn in de relatie—de basis voor een veilige hechting.
Als partners deze behoeften langere tijd niet vervuld krijgen, ze ervaren pijn, wrok, afwijzing, eenzaamheid, teleurstelling en andere nare gevoelens. Als deze gevoelens zich opstapelen, ontstaat er na verloop van tijd een enorme spanning, een muur tussen het stel die echte nabijheid in de weg staat. Wantrouwen, bedrog en uiteindelijk het stuklopen van de relatie kunnen het gevolg zijn. Beide partners kunnen de kracht missen om de problemen aan te pakken, waardoor het lijkt alsof de relatie een last is en niet voor hen bedoeld is.
Daardoor raken de relaties beschadigd, is er voortdurende ontevredenheid en lijkt het alsof de ander de oorzaak is van alle problemen. Maar de werkelijkheid is heel anders—het lijkt alleen zo als je het bekijkt vanuit een vanuit een extern perspectief. De belangrijkste reden voor deze frustratie? We zijn ons vaak maar beperkt bewust van onszelf en begrijpen onze innerlijke psychologische behoeften, zoals hechting, het verlangen naar warme en veilige relaties, autonomie en de behoefte aan zelfontplooiing, niet goed.
Ons verleden ervaringen spelen een belangrijke rol—Was onze moeder in onze jeugd zorgzaam en accepterend, of juist koel en afstandelijk? Toonde onze vader zijn genegenheid, of trok hij zich terug en was hij alleen fysiek aanwezig? Als we terugdenken aan onze schooltijd en eerste liefde, zien we of dit fijne herinneringen zijn of juist momenten van verdriet en teleurstelling. Een vertekend zelfbeeld leidt tot zelfafwijzing en allerlei andere uitdagingen.
Vaak hebben we niet door wat er in onszelf gebeurt. Op zulke momenten wordt de ander een spiegel die onze eigen pijn laat zien. Gek genoeg merken we dat niet! Toen we alleen waren, bleven veel onopgeloste kwesties stilletjes sluimeren, maar in een relatie komt alles ineens met volle kracht naar boven. Het lijkt dan alsof de ander net zo afstandelijk en koel is als mijn vader, of misschien geeft mijn partner me gewoon overal de schuld van. De partner kan gewoontes ontwikkelen zoals drinken en feesten, net als mijn vader vroeger deed, en ik merk dat ik in de rol van redder schiet, precies zoals mijn moeder altijd deed. Ondanks dat ik een gezin heb, met een partner en kinderen, voel ik me extreem eenzaam en vind ik het moeilijk om iemand te vertrouwen. Langzaam zak ik weg in een diepere depressie en verlies ik de zin van het leven. Dit gevoel van machteloosheid echoot terug naar mijn kindertijd, waar ik de onverschilligheid en emotionele afwezigheid van mijn ouders voelde.
Iedereen van ons draagt een uniek verhaal, vol met mooie herinneringen en momenten die we liever zouden wissen! Dit, samen met de uitdaging dat we nog niet helemaal de kunst beheersen van open en opbouwende communicatie over onze binnenwereld, behoeften, gevoelens en verlangens, zorgt voor obstakels om samen door ingewikkelde levenssituaties te komen. Wanneer er na de geboorte van een baby wordt het voor beide partners lastig om te omgaan met samen te doen. We missen de kans om sterker, meer verbonden en met meer ervaring uit de crisis te komen, want elke overwonnen crisis brengt ons emotioneel dichter bij elkaar en verbetert de kwaliteit van onze relatie.
Ik kijk ernaar uit om met je in contact te komen via de komende blogartikelen en videolezingen.
Auteur
Liva Spurava
Gestalttherapeut / Oprichter van het Psychologiecentrum AUGT
